ΠΛΑΤΩΝ (427 - 345 π.Χ.)

[admin]

ΠΛΑΤΩΝ (427 - 345 π.Χ.)



Υπήρξε ο διασημότερος μαθητής του Σωκράτη, ο δάσκαλος του Αριστοτέλη και μιας ολόκληρης πλειάδας άλλων φιλοσόφων και πνευματικών δημιουργών ένας γίγαντας πραγματικός της παγκόσμιας σκέψης, που εξάσκησε πελώρια, πράγματι, επιρροή στα πνεύματα κάθε κατοπινού αιώνα, κάθε χώρας και κάθε γενικά σκεπτόμενου ανθρώπου.

Γεννήθηκε στο «δαιμόνιον πτολίεθρον» των Αθηνών, όπου και πέθανε, σε ηλικία 82 ετών. Αρχικά λεγόταν Αριστοκλής, αλλά ο ίδιος μετέτρεψε λίγο μετά το όνομά του σε Πλάτων, λόγω της ευρύτητας του στήθους του και του μετώπου του. Ταξίδεψε πολύ στη Σικελία, τη Μικρά Ασία, την Κυρήνη, την Αίγυπτο κι αλλού, γυρίζοντας δε, σε ηλικία 40 ετών, στην Αθήνα, ίδρυσε εκεί τη διάσημη Σχολή του, που, λόγω της γειτνίασης της με το ιερό του Ακαδήμου, πήρε την επωνυμία «Ακαδημία Πλάτωνος». (Πάνω στην Ιερά οδό, όπου ως τώρα ακόμη σώζεται και η περίφημη «ελιά του Πλάτωνα»).
Στην είσοδο της είχε γράψει την επιγραφή «Μηδείς αγεωμέτρητος εισίτω», δηλαδή: «Κανένας ας μη μπαίνει εδώ, που να μην ξέρει γεωμετρία» και κατ’ επέκταση, τα μαθηματικά, που ήταν τότε ένας κλάδος της φιλοσοφίας.

Έγραψε πλείστα όσα μεγάλα έργα, μεταξύ των οποίων και τα εξής: «Απολογία Σωκράτους», «Κρίτων», «Φαίδων», «Συμπόσιον», «Φαίδρος», «Αλκιβιάδης», «Λάχης», «Πρωταγόρας», «Γοργίας», «Μένων», «Ίων», «Μενέξενος», «Πολιτεία», «Νόμοι», «Χαρμίδης», «Τίμαιος», «Επιστολαί» και πολλά άλλα. Πίστευε στην αθανασία της ψυχή, μετά το θάνατο του ανθρώπου. 
Το πολιτικό σύστημα του Πλάτωνα, που το εκθέτει βασικά στην ιδανική και - σε μεγάλο βαθμό - ουτοπιστική «Πολιτεία» του, ήτανε αριστοκρατικό και αντιδημοκρατικό. Πρόβλεπε την ύπαρξη τριών κύριων κοινωνικοπολιτικών τάξεων: Των αρχόντων, των γενναίων πολιτών (επιφορτισμένων με την ασφάλεια του κράτους και την εκτέλεση των αποφάσεων των αρχόντων) και τέλος των γεωργοεπαγγελματιών.

Εξάλλου, στους «Νόμους» του, κατοχυρώνει το δικαίωμα της ιδιοκτησίας, προβλέπει μέτρα για τη διαίρεση των κρατικών λειτουργιών, τη δίωξη των άθεων και τη συντήρηση της τότε ισχύουσας δουλοκτησίας. Με λίγα λόγια, μέτρα αντιδημοκρατικά και ως ένα σοβαρό βαθμό, ανελεύθερα.

Την πιο κολοσσιαία όμως γενική επίδραση πάνω στους μεταγενέστερους (ανθρώπους, λαούς, κοινωνίες, θρησκείες, κοσμοθεωρίες και πολιτικές ιδεολογίες) την άσκησε αναμφίβολα η περίφημη διδασκαλία του περί ιδεών.
Πρώτος αυτός, άλλωστε, χρησιμοποίησε τον όρο «Ιδέα», σα μια έννοια όμως υπερβατική. Ειδικότερα δε δίδαξε πως: ότι υποπίπτει στις αισθήσεις μας είναι κάτι το μεταβλητό και το διαρκώς εξελισσόμενο, υποκείμενο στον νόμο της γένεσης και της φθοράς.

Πάνω απ’ αυτό όμως υπάρχει κάτι άλλο ανώτερο και τέλειο, που συνιστά το αποκαλούμενο «ιδεώδες», δηλαδή τον κόσμο των ιδεών, ο οποίος είναι άφθαρτος, αιώνιος και αναλλοίωτος από το πέρασμα του παντόφθορου χρόνου.

Η φιλοσοφία του Πλάτωνα συνιστά τη συνέχιση, έξαρση, συμπλήρωση και συστηματοποίηση εκείνης του Σωκράτη. Αλλά, εκτός από τη φιλοσοφία, ο μέγιστος αυτός Αρχαιοέλληνας είχε και άλλες επιδόσεις. Έτσι π.χ. διέπρεψε και στα μαθηματικά, τη γεωγραφία, την αστρονομία, τη λογική και την ψυχολογία, όπου επίσης το διάβα του άφησε μια πραγματικά μεγάλη εποχή. 
Στον τάφο του επάνω χάραξαν το ακόλουθο επίγραμμα: «Σώμα μεν εν κόλποις κατέχει τόδε γαία Πλάτωνος, ψυχή δ’ ισοθέων τάξιν έχει μακάτων», που σημαίνει ότι: «Η γη μεν κατέχει αυτό εδώ του Πλάτωνα το σώμα, αλλά η ψυχή του βρίσκεται ανάμεσα στους ισοθέους μάκαρες».